Zniesienie organu a związanie organu wyrokiem sądu administracyjnego

Przekształcenia w strukturze organów administracji publicznej nie należą do zjawisk częstych, ale powodują szereg problemów praktycznych. Jako przykład można podać zniesienie organu w postaci Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, którego zadania i kompetencje przeszły do zakresu działania ministra właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej.

Pomijając problemy organizacyjne, taka sytuacja powoduje też szereg problemów prawnych. Istotnym problemem jest kwestia zniesienia organu administracji orzekającego w sprawie, w której sąd administracyjny uwzględnił skargę.

Zgodnie z przepisem art. 153 p.p.s.a., ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia. W poprzednim stanie prawnym, podobną regulację zawierał przepis art. 30 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Skutek taki następuje z momentem uprawomocnienia się wyroku sądu administracyjnego.

Związanie organu oceną prawną sądu administracyjnego obejmuje nie tylko organ, którego działanie było bezpośrednio przedmiotem orzeczenia sądu (to jest który był stroną w postępowaniu sądowoadministracyjnym), ale także każdy organ orzekający w danej sprawie do czasu jej ostatecznego zakończenia.

Zniesienie organu i przejęcie jego kompetencji przez inny organ administracji nie powoduje zniweczenia skutków związania oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania, zawartymi w uzasadnieniu wyroku uwzględniającego skargę.

Od powyższej zasady są jednak wyjątki. Po pierwsze, związanie organu oceną prawną i wskazaniami sądu administracyjnego może być wyłączone w sytuacji, gdy zmieniły się istotne okoliczności faktyczne lub prawne sprawy. W takim przypadku, ocena wyrażona w wyroku sądu administracyjnego może utracić aktualność (tę kwestię trzeba rozpatrywać indywidualnie w danej sprawie).

Ponadto, skutek w postaci związania organu oceną prawną i wskazaniami sądu administracyjnego będzie wyłączony, jeśli orzeczenie sądu administracyjnego zostanie wzruszone np. na skutek wznowienia postępowania.

Iwo Fisz