Dziedziczenie nieruchomości rolnej

Jedną z najczęściej poruszanych kwestii dotyczących nieruchomości rolnych jest możliwość dziedziczenia gruntów rolnej na podstawie aktualnych, rygorystycznych przepisów o obrocie nieruchomościami rolnymi.

Nabycie nieruchomości rolnej na skutek dziedziczenia jest objęte regulacją ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. W przypadku dziedziczenia oraz zapisu windykacyjnego nie stosuje się przepisu stanowiącego o tym, że nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny. Na skutek dziedziczenia, nieruchomość rolną może nabyć osoba niebędąca rolnikiem indywidualnym.

Dziedziczenie może wiązać się natomiast z prawem wykupu nieruchomości rolnej przez Agencję Nieruchomości Rolnych, czyli prawem nabycia tej nieruchomości za zapłatą równowartości pieniężnej odpowiadającej jej wartości rynkowej.

Ustawa wyłącza prawo wykupu w kilku przypadkach. Prawo to nie przysługuje m.in. :

  1. w przypadku nabycia nieruchomości rolnej w wyniku dziedziczenia ustawowego,
  2. w przypadku nabycia nieruchomości rolnej w wyniku dziedziczenia przez rolnika indywidualnego,
  3. w przypadku nabycia nieruchomości rolnej przez rolnika indywidualnego w wyniku zapisu windykacyjnego.

Prawo wykupu przysługuje zatem w przypadku dziedziczenia testamentowego, chyba, że nabywcą jest rolnik indywidualny lub występuje inny wyjątek, który wyklucza prawo wykupu.

Jeśli prawo wykupu przysługuje Agencji Nieruchomości Rolnych, to nabywca jest zobowiązany jest do zawiadomienia Agencji i przedstawienia wypisu z ewidencji gruntów i budynków dotyczący nieruchomości rolnej stanowiącej przedmiot nabycia. Dopełnienie tego obowiązku jest bardzo istotne, ponieważ ustawa wiąże sankcję nieważności z jego naruszeniem.

Iwo Fisz

Iwo Fisz

Specjalizuję się w prawie administracyjnym. Doradzam w zakresie gospodarki nieruchomościami, zagospodarowania przestrzennego oraz ochrony przyrody i środowiska.

Podobne artykuły

22 Komentarze do tego wpisu post

  1. Arek pisze:

    Witam serdecznie,

    Chciałbym doprecyzować kwestię własności działki rolnej. Brat i siostra wraz z małżonkami są w posiadaniu na współwłasność działki rolnej od 2014 roku (cała czwórka widnieje w akcie notarialnym). W jaki sposób mogą dokonać podziału działki tak, aby każde z małżeństw było właścicielem części tej działki?

    • Jacek pisze:

      Podzial rolny u geodety, a pozniej zniesienie wspolwlasnosci. Dzialki po podziale musza miec minimum 3000m2. Sprawdz, czy udzialy w podzialonych dzialkach mozecie przekazac darowiznami, wtedy oszczedzicie na podatkach. Nie obedzie sie bez aktow notarialnych. Pogadaj z notariuszem.

      • Iwo Fisz pisze:

        Dodam, że istotna jest wielkość nieruchomości – z uwagi na ograniczenia podziału nieruchomości rolnych. Być może można byłoby podzielić nieruchomość w drodze decyzji lub postanowienia sądu poniżej 3000 m, to trzeba sprawdzić.

  2. MILENA pisze:

    Witam, mam pytanie. Mój tata otrzymał przepisane testamentem grunty rolne (ok 5 ha), od cioci. Kobieta mieszkała sama nie posiadała żadnej innej rodziny, wszelkie bracia wraz z rodzicami jej zmarli. W akcie własności gruntów widnieje jej brat ( który nie żyje). Przez wiele lat tata sprawował nad ciocią opiekę. Testament spisany był ok 22 lata temu (ciocia zmarła 14lat temu).
    Obecnie tata nie jest właścicielem działki, natomiast grunty te dzierżawi i obrabia przez wiele lat.
    Jak można przenieść własność działek na tate? ( jest on rolnikiem), tak aby móc gospodarować tymi gruntami np. sprzedać je?
    W chwili obecnej są one niczyje. Jak można uregulować ten temat?

    • Jacek pisze:

      Tata otrzymał, tzn. posiada czy nie? Później jest mowa o tym, że dzierżawi… Od kogoś, czy komuś?
      Czy po śmierci ciotki testament ogłoszono? Otwarto postępowanie spadkowe? Co wtedy postanowiono?

      Testament z całą pewnością po pięciu latach się przedawnił i jeśli nie poczyniono żadnych kroków, aby go wykonać, to pytanie, czy ojciec zajmuje grunty przez minimum dwadzieścia lat, płacił podatki gruntowe? Wtedy może złożyć do sądu wniosek o zasiedzenie i liczyć na to, że sąd nie odnajdzie spadkobierców braci ciotki. Po dwudziestu latach użytkowania ojciec może być uznany za posiadacza samoistnego w dobrej wierze (bo miał zapis w testamencie), o ile jak wspomniałem brak rodziny formalnego, nieżyjącego posiadacza.

      • Iwo Fisz pisze:

        Przyznam, że nie rozumiem – komu ojciec płaci za dzierżawę? Kto dziedziczył po bracie? Od wyjaśnienia tych kwestii należy zacząć analizę tej sprawy.

  3. Krzyiek pisze:

    Witam
    mój Tata otrzymał spadek nieruchomości po swoich rodzicach ale już 2 lata po jego śmierci. Więc są sąd przyznał Nam (Mamie, siostrze i mnie) po 1/3 spadku po moim Tacie. Nikt nie jest rolnikiem.
    Dziadkowie mieli 9 dzieci na których jest podzielony spadek – my jesteśmy w tym spadku uwzględnieni gdyż mój tata jako jedyny z dzieci nie żyje.
    Mam pewne pytania:
    1. Jest ok. 7ha do podziału i ile możemy otrzymać uwzględniając nową ustawę o obrocie nieruchomościami rolnymi. Czy ja, moja Mama i siostra możemy otrzymać do 0,3ha każdy z nas – nie będą rolnikiem?
    2. Czy mogę sprzedać tą działkę bratku mojego Taty? Czy jest on osobą bliską?
    3. Jeżyli nie mogę sprzedać to mojej mu wujkowi to w jaki sposób mogę i komu sprzedać dziedziczoną działkę?

    • Iwo Fisz pisze:

      Ustawa nie ogranicza dziedziczenia przez nie-rolników do 0,3 ha – można odziedziczyć więcej.
      Wujek nie jest osobą bliską.
      Co do możliwości nabycia nieruchomości rolnej pod rządami nowych przepisów – pisałem o tym we wielu wpisach na blogu w 2016 r., proszę je prześledzić.

  4. Oo pisze:

    1. Skąd te 0,3 ha? Jeśli się nie dogadaliście, to sąd powinien zlecić wycenę nieruchomości i na tej podstawie ustalić na jakie kawałki dzielicie, bo poszczególne obszary mogą mieć inną wartość ze względu na klasoużytek, dostęp do drogi, sąsiedztwo, itp. Jeśli spadkobiercy mają wspólną koncepcję jak to wszystko podzielić, to wtedy zamawiajcie geodetę, ten sporządza podział rolny i działki podzielone. Notariusz załatwi resztę. Jak dobrze pójdzie, to w rok wszystko załatwicie.
    2. Jeśli wujek jest rolnikiem w gminie, to możesz sprzedać. Nie jest on osobą bliską.
    3. Innemu rolnikowi z gminy. Chyba, że odrolnisz ziemie, to wtedy już każdemu, ale odrolnienie może być drogie i nie zawsze możliwe no i pytanie, czy zasadne, bo możecie chcieć zostawić ziemię pod uprawy.

    Ziemi rolnej nie można dzielić na kawałki mniejsze, niż 0,3ha, no chyba, że najpierw kawałek odrolnicie, jeśli jest taka potrzeba.

  5. Monika pisze:

    Dzien dobry,

    Mam pytanie. Tato moj zmarl bardzo niespodziewanie 17.10.2016 r. W najblizszych tygodniach u notariusza wszyscy spadkobiercy potwierdza przyjecie spadku a takze dokonamy stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia. Problem jednak polega na tym, ze rodzice byli wlascicielami gospodarstwa rolnego (sad o powierzchni 3.5 ha) wraz z domem i budynkami gospodarczymi. Rodzice rozwiedli sie w 2009 roku, ale nigdy nie przeprowadzili podzialu majatku. Gospodarstwo rolne jest nie uprawiane od kilku lat, dom i budynki gospodarcze nie nadaja sie do uzytkowania na obecna chwile, wiec trudno tu mowic o uzytkach rolnych, gdyz sa to bardziej „nieuzytki”, a cala rodzina mieszka za granica. Z tego co wyczytalam w internecie, to Mama jest wlascicielem w 50% gdyz jest po rozwodzie, a ja z rodzenstwem (dwoch braci) dziedziczymy ta druga polowe po 1/3 dla kazdego. Wszyscy zgodni jestesmy (wlacznie z Mama), ze chcielibysmy to wszystko sprzedac (oczywiscie po uregulowaniu wszelkich spadkowych formalnosci) i podzielic sie pieniedzmi tak jak kazdemu przysluguje. Problem polega jednak na tym, ze nie wiem jak to wyglada od strony prawnej po wejsciu nowych przepisow co do sprzedazy nieruchomosci rolnej. Dodam, ze zadne z nas rolnikiem nie jest, nie mamy rolniczego wyksztalcenia, mieszkamy wszyscy za granica juz po kilkanascie lat gdzie zalozylismy rodziny i pracujemy.
    Przyznam szczerz, ze zaczynam sie gubic w nowych przepisach i nie bardzo wiem co mozemy zrobic z gospodarstwem, komu je sprzedac, kto ma pierszenstwo pierwokupu, czy mozna dokonac sprzedazy w najblizszym terminie czy trzeba odczekac 5 lat by nie placic podatku, itd?

    Bardzo prosze o pomoc i naprowadzenie mnie od czego powinnismy zaczac?
    Serdecznie dziekuje

    • Jacek pisze:

      Bez problemu dostaniecie ziemię, bo jesteście najbliższą rodziną. Jeśli chcecie sprzedać, to prościej będzie jak weźmiecie nieruchomość bez podziału na działki z udziałem procentowym jak wspomniałaś wyżej.
      Co do sprzedaży, to oczywiście obowiązuje 19% podatku od dochodu, czyli w tym przypadku cała wartość udziału w nieruchomości (oprócz mamy), jeśli w ciągu następnych pięciu lat nie zainwestujecie w kolejną nieruchomość lub remont. Ale tu uwaga, bo z dużą pewnością można zainwestować na terenie Unii Europejskiej (jeśli tam teraz mieszkacie). Tutaj kilka słów o tym: http://ksiegowosc.infor.pl/podatki/podatki-osobiste/pit/296662,2,Zwolnienie-z-PIT-przychodu-ze-sprzedazy-nieruchomosci-przy-pozniejszym-nabyciu-nieruchomosci-za-granica.html

      Proszę pamiętać o niezwłocznym zgłoszeniu nabycia spadku oraz sprzedaży nieruchomości do Urzędu Skarbowego.

      • wdowa pisze:

        zostałam niespodziewanie w dość wczesnym wieku 55lat wdową mieliśmy wspólne gospodarstwo .mąż po wypadku w pracy miał uszkodzony kręgosłup .21 lat poruszał się na wózku inwalidzkim niestety mimo mojej oddanej opieki zmarł czy to przymus jeszcze ja żyję robić spadek nie mam siły na to prawo///

    • Iwo Fisz pisze:

      Poruszyłam Pani bardzo wiele kwestii, nie da się tego omówić w komentarzu na blogu. Jeśli potrzebuje Pani pomocy, to proszę skontaktować się bezpośrednio ze mną.

  6. Przemek pisze:

    Dzień dobry,
    czy w aktualnym stanie prawnym istnieje możliwość wykonania zapisu testamentowego, który polega na przekazaniu ziemi rolnej osobie blisko spokrewnionej (zapisobiorcy) nie będącej rolnikiem?

    • Iwo Fisz pisze:

      Jeśli ma być to zapis (a nie tylko powołanie do spadku), to proszę rozważyć zapis windykacyjny – pozwala on na nabycie nieruchomości rolnej niezależnie od tego czy ta osoba spełnia kryterium osoby bliskiej (zstępni, wstępni, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonek, osoby przysposabiające i przysposobione) – stanowi o tym przepis art. 2a ust. 3 pkt 2) ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

  7. Sylwia pisze:

    Witam,
    zacznę od poczatku. Moi dziadkowie zmarli kilka miesiecy temu najpierw babcia pozniej dziadek. Zostawili po sobie 5 h ziemi rolnej wraz z gospodarstwem. U notariusza byla sprawa spadkowa by caly majatek przeszedl na dzieci czyli syna, i dwie corki. Natomiast moj tata umarl rok temu wiec my dziedziczymy czesc po tacie czyli zona corka i syn. Teraz chcemy wszyscy dokonac podzialu i stad moje pytanie. Ani ja ani mama i brat nie jestesmy rolnikami. Czy mozemy zapisac na siebie okreslone dzialki rolne.? Czy prawo aby byc ronikiem rowniez nas dotyczy.? Dzwonilam do prawnika powiedzial ze przepis ten nie dotyczy spraw spadkowych. Natmiast notariusz, ktory ciotki zalatwily mowi, ze musimy od razy przy podziale miec kupca. Ale juz pzreciez jestem wspolwacicielem ziem rolnych, wiec posiadam juz jakis kawalek ziemi rolnej ?
    Z gory dziekuje za pomoc

  8. Adam pisze:

    Witam.
    Po moim dziadku i babci zostało gospodarstwo rolne które po ich śmierci, w sprawie spadkowej w sądzie zostało przypisane między 3 ich dzieci oraz 3 wnukom po zmarłym wcześniej wujku. Po kilku latach zmarł mój ojciec a po nim przyjęliśmy udział w tym spadku (mama, brat, siostra i ja). Obecnie chcemy dokonać podziału jednej z działek pomiędzy nami, ciocią i kuzynami po zmarłym wujku na trzy części z której każda będzie mieć ponad 30 arów każda (w wypadku działek rolnych wymagane jest min 30 arów). Czy jako wnuk właścicieli po wyżej wymienionych sprawach spadkowych mam prawo do działki rolnej nie będąc rolnikiem? Z informacji które udzielił mi notariusz w ramach obecnej ustawy o gruntach rolnych coś takiego jest niemożliwe. Przyznam że notariusz niezbyt pewnie czuł się w tego typu zagadnieniu i stąd moja prośba o jakiąś jasną wykładnię. Z góry dziękuję za pomoc 🙂

  9. Andrzej pisze:

    Witam. W 2010 w spadku po ojcu nabyłem prawo do ziemi rolnej oraz domu mieszkalnego . Współwłaścicielem jest brat ojca mamy po 50 %. Chcielibyśmy podzielić się ja bym wziął ziemię
    (mam kupca), wuj zatrzymałby dom. Jest taka możliwość podziału – niestety nie jestem rolnikiem lub jak to zrobić aby uniknąć zbędnych kosztów. Dziękuję za podpowiedzi – pozdrawiam

  10. Mariusz pisze:

    Dzień dobry!
    Otrzymałem po połowie wraz z moim wujkiem w spadku po dziadku 0,4 ha działki rolnej klasy III. Z otrzymanych informacji w gminie w której leży ta działka, wynika że nie jest możliwy podział zgodnie z obowiązującym prawem(dzielone działki poniżej 0,3ha, III klasa gruntu. Działka jest wpisana do księgi wieczystej. Działka nie jest uprawiana. Chciałbym uregulować tę sprawę, podzielić ją poprzez zniesienie współwłasności. Ze względu na znaczne koszty przygotowania planu podziału przez geodetę (~2000zł + opłaty sądowe) chciałbym się dowiedzieć czy zniesienie jest możliwe. Czy nie będzie to wyrzucenie pieniędzy w błoto. Dodam, że oboje się na to godzimy.

  11. Maria pisze:

    w roku 2010 przeprowadzilismy sadownie sprawe w sprawie nabycia spadku ale do obecnej chwili tj. do 2018 roku nie zmienilismy zapisow w ksiegach wieczystych, a jest to gospodarstwo rolne.
    Mam pytanie czy w swietle biezacych przepisow nadal mamy prawo do tzapisania spadku na Nas pomimo ze nie posiadamy uprawnien rolniczych
    Prosze o odpowiedz na adres mailowy.

    Z powazaniem Maria Kaluza

  12. Grzegorz pisze:

    Moja mama odziedziczyła udział w spadku gospodarstwa rolnego po swoim ojcu, który zmarł w 1955 r. Zmarła w 1982 r. Ani ja , ani moi bracia nie posiadamy uprawnień do prowadzenia gospodarstwa rolnego.Sprawa spadkowa po dziadku rozpoczęła się w 2006 r. Czy w związku z tym, że nikt z pozostałych spadkobierców po dziadku nie otrzymał udziału w spadku przed 14 lutym 2001 r. ( a więc przyznając nam prawo do spadku sąd nie naruszyłby praw nabytych pozostałych spadkobierców) sąd może zastosować przepisy z mocą wsteczną mając na względzie, że w ten sposób chroniona jest zasada sprawiedliwości społecznej i równości obywateli wobec prawa.Zgodnie bowiem z zwracaną wielokrotnie uwagą przez TK zasada zakazująca nadawania prawu mocy wstecznej nie ma charakteru bezwzględnego.

Napisz komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *